Veel mensen bij de bijeenkomst woensdag in de Nieuwe Poort met Eerste Kamerlid Sybe Schaap waren er niet. De inleiding van Schaap over zijn boek “Rechtsstaat in verval” was onthullend. Niet alleen de populisten zijn een bedreiging voor de Nederlandse democratie. Volgens Schaap is er meer aan de hand. Het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld was wat hij over de totstandkoming van wetten vertelde.

Een wet is het resultaat van een afweging die het algemeen belang beoogt. In een wet wordt vastgelegd wat de burgers van een land met elkaar hebben afgesproken. In Nederland worden wetten steeds vaker gemaakt om een politieke agenda uit te voeren, de uitkomst van het besluit van de Kamermeerderheid. Daarbij zijn politici geworden tot behartigers van het belang van een groep, niet meer vertegenwoordiger van het volk.

Het gevolg is dat de staat niet langer gezien wordt als het instituut dat burgers verbindt, meer als een instantie die nu eens in het belang van de een optreedt en dan weer in dat van een ander. “Vervreemding van de politiek” is opeens geen vage leus meer, maar het gevolg van de verwording van de staat in het toneel van tegenstrijdige belangen.

We werden er niet vrolijk van maar belangrijk was het wel, dacht ik. Waarom er niet meer dan twaalf mensen waren? Omdat er andere dingen in de stad aan de hand zijn? Omdat het politieke circus dat avond aan avond op de tv optreedt voldoende informatie geeft? Omdat mensen bedacht hadden dat ze dringend naar Barcelona tegen PSG moesten kijken omdat dat wel eens een spectaculaire voetbalwedstrijd kon worden? Of omdat (en die verklaring sluit het meest aan bij de inhoud van Schaaps boodschap) we ons in slaap gesust hebben met de gedachte dat de toestand wel eng is maar dat het waarschijnlijk toch nog goed komt. De meeste van de politici die ’s avonds in de piste hun kunstje vertonen zijn geen slechte, incapabele mensen. Daar gaat het niet om. Er is iets anders aan de hand, iets ernstigers wat zich ongemerkt aan het voltrekken is. En Wilders is daarvan niet de oorzaak, eerder een symptoom.