In haar dankwoord voor een acteursprijs rekende de filmster Meryl Streep af met de aanstaande Amerikaanse president. Ze had op de t.v. gezien hoe Trump een journalist met een fysieke handicap belachelijk maakte. Als degene die de hoogste positie van het land inneemt zijn instinct volgt en iemand publiekelijk vernedert, dan zal dat als een uitnodiging opgevat worden om ook zo te doen, zei ze.

Want volgens Streep is het zo dat “disrespect invites disrespect” en “violence invites violence.”

Het was hetzelfde, maar dan omgekeerd, als wat Obama in zijn laatste speech zei. Dat de overheid er is om mensen te stimuleren zich te verbeteren en dat hijzelf, Obama, door de mensen een beter mens was geworden. Mensen zijn in hun stemming en gedrag beïnvloedbaar. Dat maakt de mens tot een sociaal wezen, het is zijn grote kracht én zijn achilleshiel. Vroeger werden mensen beïnvloed, gedisciplineerd door de stam, de staat of de kerk. Nu mogen ze het zelf uitzoeken, lijkt het, maar of het iets uitmaakt is de vraag. Het begint bij de mens zelf die zich wil laten beïnvloeden.

Het is de reclame, het zijn de verzamelaars van ‘likes,’ de trendsetters, de rattenvangers van Hamelen. Ieder die er zijn voordeel mee denkt te doen als ie een ander aan zijn kant krijgt.

“Laat u niet weer een slavenjuk opleggen”, schreef Paulus, denkend aan de kwetsbaarheid van de mens, juist dan als die zich zijn vrijheid realiseert.