Gisterochtend de eerste crocus gezien. Terwijl ik op de lift stond te wachten zag ik hem buiten voor het raam van een flat in Hoogvliet toen een medewachtende me erop wees. Een die eerder dan z’n soortgenoten in het zelfde perk tussen het spitse groen z’n gele kelkje had ontvouwd. Alsof het zijn eer was of zijn opdracht om bode te zijn, om een nieuw getij aan te kondigen. Het is allemaal wat de kijker erin ziet. Ik zie het, ik versta de boodschap.

Gisteren, in de middag, vanaf de Gordelweg naar Kralingen fietsend, zag ik bij het kruispunt weer crocussen, lila met een geel hart, minstens honderd. Toen ik ze zag dacht ik aan de ene van die ochtend, en ik dacht ook dat dit de laatste keer in 2019 zou zijn dat ik zo bewust crocussen heb gezien.

Alles wat er is betekent iets of kan iets betekenen. Het meeste gaat onopgemerkt aan een mens voorbij.

In een column in de krant (NRC, 6 februari) wordt Jezus genoemd. Niet zoals zijn naam doorgaans valt, als exclamatie om de onthutsing over het een of ander te benadrukken, maar in zijn eigen hoedanigheid, alsof hij er nog bij hoort.

In de column ging het over de vraag of de scholieren die gisteren vanwege het klimaatakkoord gingen demonstreren hypocrisie verweten kan worden; hadden ze niet gewoon zin in een dagje spijbelen? De schrijver van de column stelt dat zonder een beetje hypocrisie niet te leven is. Als ze een niet hypocriet mens probeert te bedenken schiet haar alleen Jezus te binnen, en voegt ze eraan toe: “over hem zijn de verhalen mogelijk wat aangedikt.”

Alsof Jezus wel een goede man was, maar toch niet helemaal vrij van menselijke trekjes en dat, als de bijbel vertelt dat hij zich afzonderde om alleen te zijn met de vader, hij in werkelijkheid achter een heuvel in het gras ging liggen.

Over Jezus zijn de verhalen van de evangelisten en twee duizend jaar aan opvattingen en interpretaties. Daaruit komt hij tevoorschijn als een niet schijnheilig mens. Of hij ook vrij was van iedere vorm van hypocrisie weten we niet. In ieder geval vonden mensen het belangrijk hem zo te zien. Er is geen beeld van Jezus, of er is geen Jezus zonder dat wat de mensen van hem maken. Dat is niet alleen zo bij Jezus, het gaat voor ieder mens op.

Onlangs waren op achtereenvolgende woensdagen drie colleges over de toekomst in het t.v. programma van DWDD. Presentator/professor Robbert Dijkgraaf behandelde achtereenvolgens ‘leven,’ ‘technologie’ en ‘informatie.’ De toekomst bestaat al, maar voornamelijk nog in laboratoria. Het is een kwestie van tijd en dan zitten we er zelf middenin.

Of die toekomst beangstigend is? Wat me bezorgd maakt is het adagium: ‘als we het kunnen, dan maken we het’ zonder de vraag vooraf of we het ook willen. De wetenschappers die aan het woord kwamen waren nuchter en verantwoordelijk en leken wel degelijk na te denken over de vraag of we wel 180 jaar willen worden.

Van de uitleg over de duizelingwekkende ontwikkelingen is me een ding bijgebleven. Het lijkt alsof ongeveer alle vondsten het principe hebben dat wordt begrepen en nagemaakt wat in de natuur al
voorhanden is. Het komt er dan vooral op aan om wat al bestaat iets beter te maken. Ik denk aan een uitspraak van de middeleeuwse theoloog Thomas van Aquino: “gratia non tollit, sed perficit naturam.” Wat betekent: de genade vernietigt niet de natuur maar vervolmaakt haar.

Of wetenschap ook iets met ‘genade’ van doen heeft, daar komt het dan op aan.

“Het gesprek op de drempel” is een bekend begrip onder dominees. Iemand wordt thuis opgezocht. Er wordt een gesprek gevoerd, over het weer en over het wel en wee van de bezochte persoon. Bij het afscheid nemen, bij de voordeur, wordt tussen neus en lippen benoemd waar het gesprek over had moeten gaan, wat de persoon die bezocht werd werkelijk bezig houdt. Dan is er het gesprek op de drempel.

Januari is “de maand van de spiritualiteit.” In boekwinkel Donner is voor de gelegenheid een tafel ingericht met boeken die over dat onderwerp gaan. De grootste stapel is het ‘essay van de maand van de spiritualiteit,’ met de titel “De eerste liefde.” Daaromheen bundels met spreuken van Franciscus van Assisi en schrijvers die bij het thema passend geacht worden.

Spiritualiteit maakt me verlegen. Ik denk dat ik daar vanwege mijn vak iets mee zou moeten hebben, maar ik weet steeds minder wat het is. Het is dat wat het innerlijk leven betreft, maar waar is dat innerlijk te lokaliseren? Dat waarmee je lief hebt, dat waardoor je ontroerd wordt, wat een mens zijn diepste drijfveer is?

Spiritualiteit is misschien te lokaliseren op de drempel, wat verborgen was en uit iemand naar boven komt, dat waar het eigenlijk om gaat. Maar zelfs op de drempel is, lijkt het, geen tijd meer. Niet om te spreken noch om te luisteren.