Jaren geleden was ik op reis in Rusland, zoals bijna elk jaar tot Corona begon. Het was na de ramp met de MH17. We gingen uit eten met een groep Russen, er was nog een andere Nederlander bij. Het was, zoals dat daar gaat, geanimeerd en vrolijk. Totdat verderop aan tafel opeens de pleuris uitbrak met schuivende stoelen en geschreeuw. De Nederlander had over de MH17 aanslag een opmerking
gemaakt. Iemand riep dat de Oekraïners het gedaan hadden, een andere Rus schreeuwde de Amerikanen! We besloten erover op te houden, ons bewust van de diepe kloof vanwege de volstrekt andere nieuwsvoorziening waarmee de Russen leven.

Ook het onderwerp ‘Poetin’ werd na verloop van jaren vermeden. Eerst hoorde ik nog wel eens kritische opmerkingen en van iemand dat-ie bij een demonstratie tegen ‘Moskou’ was geweest. Later werd steeds vaker op zachte toon gezegd dat Poetin voor rust en een beetje welvaart zorgde en dat ‘wij’ dat toch niet begrepen.

Een paar dagen geleden kreeg ik een email van een Russin die ik goed ken. De email ging over schande en schaamte. Over wat het in het nauw gedreven beest nog teweeg kon brengen, over grote angst en niet meer kunnen slapen. De Oekraïners zijn in afgrijselijke omstandigheden, maar hun onverschrokken dapperheid is bijna om jaloers te worden. Veel Russen, die met contacten buiten hun land of zij die nadenken, zijn er, op een heel andere manier, net zo slecht aan toe.

Gisterochtend zag ik na het wakker worden op m’n telefoon dat het oorlog was. Over een tijd zullen artikelen en boeken worden geschreven waarin de achtergrond, de aanleiding en de motieven van hoe het zover heeft kunnen komen worden uiteengezet. Dat ga ik niet lezen. Over het pistoolschot in Sarajevo waarmee de Eerste Wereldoorlog begon zijn meters boeken geschreven. Ze hebben niets opgehelderd. Er zijn elke willekeurige dag allerlei redenen te bedenken om een oorlog te beginnen, met de buren, met een ander land of in het eigen hoofd. Maar bijna niemand doet het, geen tijd, gemakzucht of gewoon uit fatsoen. Of Poetin inderdaad een onberekenbare psychopaat is, zoals premier Rutte zegt, en of Poetin alleen voor de ellende verantwoordelijk is, dat wil ik wel nog eens weten.

Wat doen wij ondertussen? Ons zorgen maken dat onze lange zomervakantie in gevaar komt omdat de stijgende stookkosten een gat in het huishoudbudget geslagen hebben? Of in de la van het aanrecht kijken, om te zien of daar niet nog een paar in onbruik geraakte keukenmessen liggen waar de Oekraïners iets mee kunnen. Of sturen we vrachtwagens met knuffels die kant op om te laten weten dat we achter hen staan?

Nee, cynisme helpt niet, maar een beetje ongemakkelijk is het leven wel in dit comfortabele Westen waarin het besef verloren ging dat vrijheid een waarde is, en dat voor wat waardevol is soms offers gebracht moeten worden. De Oekraïners zitten lelijk in de shit. Ons wereldbeeld ligt aan gruzelementen. Dat is minder erg, maar ook niet fijn.

Gisterochtend kwam er zoals altijd op vrijdag, geen gemeentebrief in de emailbox. De RET had vanaf 10.00 uur alle vervoer gestaakt. De scholen lieten weten om 12.00 uur te sluiten en over het land werd code oranje en later rood afgekondigd. Mij leek de hele opwinding vooral een storm in een glas water. We kwamen met een groep in de Kubus bijeen om een boek te bespreken, daarna ging ik helpen om de kleinkinderen uit school en créche te halen.

Ik vertrok naar de Betuwe om in de buurt te zijn voor het geval dat er staldeuren vastgemaakt moesten worden. Daar aangekomen viel het allemaal niet mee: veel bomen ontworteld en aan het einde van de middag waaide een afdak dat ik in de afgelopen zomer timmerde de lucht in.

Van het Pijnackerplein werden foto’s gestuurd met losgeraakte dakpannen. Erger dan dat werd het niet, maar op storm Eunice heb ik me lelijk verkeken.

De Stichting Idieële Reclame (SIRE) is een campagne begonnen met radio- en t.v. spotjes om de dood bespreekbaar te maken. Mensen worden aangemoedigd om over sterven te praten en over hun eigen sterven in het bijzonder. Daarvoor heeft SIRE een onderzoek laten uitvoeren waaruit blijkt dat “een derde van de ondervraagden het moeilijk vindt om over het eigen overlijden te praten en een
vergelijkbare groep is bang voor de dood.” En “slechts een kwart van de ondervraagden geeft aan zelf een gesprek over de dood te beginnen.”

Misschien heeft SIRE het onderzoek wat kort samengevat waardoor mijn haren overeind gingen staan, maar bij de mensen die het moeilijk vinden om over het eigen overlijden te praten hoor ik ook en ik weet niet of ik dat graag anders zou willen. Als straks alles weer kan, verjaardagen, jubilea en andere dingen die aanleiding kunnen zijn voor een feestje, moeten we dan met een glas in de hand
over het eigen sterven gaan staan kwebbelen? Angst voor de dood lijkt me een vrij gezonde eigenschap.

Er is ondertussen alles voor te zeggen om er zo nu en dan eens bij stil te staan, bij het feit dat de dood bestaat. Als je sterft zonder dat je dat onder ogen durft te zien, dat is niet prettig. Niet voor jezelf, misschien nog minder voor de mensen eromheen.

Een jaar of wat geleden bestelde ik een Duits boek via Amazon in Duitsland. Daarvoor moeten dan wat gegevens ingevuld worden en een enkel kruisje aangeklikt. Maanden later zag ik (of Marian) dat elke maand een bedrag van een euro of 8 werd afgeschreven. Waar ik dat wel aan betaalde? Ik bleek lid van de Duitse afdeling van de vrienden van amazon.de te zijn. Om er achter en om er af te komen kreeg ik uiteindelijk een dame aan de telefoon van een call center op de Filipijnen. Zij legde uit hoe het zat en ze kon ook, met enige moeite, mijn lidmaatschap ongedaan maken. Ik brieste nog wat verontwaardiging door de lijn naar de Filipijnen. Zinloos en onterecht, maar zo gaat dat.

Jeff Bezos heeft nu van mijn abonnementsgeld een superjacht laten bouwen in Hardinxveld. Als het schip klaar is moet het over de Maas langs Rotterdam naar zee en daarvoor moet De Hef er even uit getild. Nederland, en op de radio werd gemeld in het bijzonder GroenLinks, staat op zijn kop. Die rijke stinkerd voor wiens speeltje “onze Hef” er zomaar uitgetild wordt, wat denkt-ie wel?

Lees verder Op Hef

Ofschoon 2022 bijna een maand oud is lijkt het alsof het jaar nu begint. Woensdagavond rond 22.00 uur fietste ik over de Binnenrotte, het plein achter de Laurenskerk. Het was ‘nationale sluitingstijd’ en het was guur. Het plein was nog bruisend, vol met uitgaanspubliek. Ze hebben het over de korte en de lange termijn en dat de regering moet komen met een visie of een strategie hoe op langere termijn met de pandemie om te gaan.

Het zal een verstandige vraag zijn, maar ik vraag me af of dat kan. Wordt alles weer zoals het was, zoals woensdagavond leek? Of is er iets nieuws gekomen, waarbij het nieuwe is dat we meer gaan lijken op alle generaties die er voor ons waren. Dat het mensenbestaan een fundamentele onzekerheid kent, en dat we die oude wijsheid langzaam maar zeker aan het herontdekken zijn, of dat -ie zich in onze hoofden aan het nestelen is.